رود بانیاسرود بانیاس شرقی‌ترین سرچشمه، و یکی از ۳ سرچشمه مهم رود اردن است. ۱ - معرفی اجمالیرود بانیاس شرقی‌ترین سرچشمه، و یکی از ۳ سرچشمه مهم رود اردن است [۱]
دباغ، مصطفی مراد، بلادنا فلسطین، ج۱، ص۶۳.
. چشمه بانیاس از زیر غاری آهکی در میان صخره‌های بازالتی در نزدیکی شهر بانیاس می‌جوشد و پس از طی یک کیلومتر در خاک سوریه به نهر حاصبانی می‌پیوندد. [۲]
خمار، قسطنطین، موسوعة فلسطین الجغرافیة، ج۱، ص۱۳-۱۴.
[۳]
نحال، محمدسلامه، جغرافیة فلسطین.
[۴]
دباغ، مصطفی مراد، بلادنا فلسطین، ج۱، ص۶۳- ۶۴.
در ۱۹۵۳م اسرائیل با انتقال آب رود بانیاس و خشکاندن دریاچه حوله از این آب برای آبیاری مناطق شرقی دریاچه استفاده کرد و مازاد آب را برای ذخیره‌سازی به دریاچه طبریه انتقال داد [۵]
نحال، محمدسلامه، جغرافیة فلسطین، ج۱، ص۷۰.
و در ۱۹۵۴م با احداث کانال، آب‌ِ بانیاس را به همراه چند نهر دیگر برای آبیاری نقب ذخیره کرد. [۶]
الکسان، جان، «الثروة المائیة»، ج۱، ص۱۱۹-۱۲۰.
با اشغال بلندیهای جولان در ۱۹۶۷م سرچشمه‌های رود اردن از جمله بانیاس به اشغال اسرائیل درآمد. [۷]
برغوثی، بشیرشریف، المطامع الاسرائیلیه فی میاه فلسطین و الدول العربیه المجاوره، ج۱، ص۸۳.
[۸]
سمان، نبیل، المیاه و سلام الشرق الاوسط، ج۱، ص۲۴.
[۹]
سمان، نبیل، المیاه و سلام الشرق الاوسط، ج۱، ص۵۷.
[۱۰]
الکسان، جان، «الثروة المائیة»، ج۱، ص۱۲۰.
۲ - معبد کهن پانمشرف بر سرچشمه رود بانیاس معبد کهن پان توسط یونانیان برای حفاظت از چشمه ساخته شده است که محراب‌های حفر شده در دل صخره‌ها، با تاج و سر ستون و نقوش باستانی و کتیبه قدیمی آن از آثار باستانی کشور سوریه محسوب می‌شود. تمثالی از پان بر دهانه غار وجود دارد. همچنین تمثال مرمرین آوگوستینوس و نیز نیمه تنه برنزی هردوس بر روی چرخ دندانه‌دار (که هم‌اکنون در موزه ملی دمشق نگهداری می‌شود) و بقایای دژهای صلیبی و قنات آب شهر از جمله آثار باستانی و دیدنی شهر بانیاس است [۱۱]
بستانی، بطرس، دائره المعارف، ج۵، ص۱۵۹.
[۱۲]
دباغ، مصطفی مراد، بلادنا فلسطین، ج۱، ص۶۴.
[۱۳]
طلاس، مصطفی، المعجم الجغرافی، ج۲، ص۲۲۸.
[۱۴]
The New Encyclopedia of Archaeo- logical Excavations in the Holy Land، New York، ۱۹۹۳، ج۱، ص۱۴۰- ۱۴۳.
۳ - فهرست منابع(۱) ابن اثير، عزالدین علی، الكامل. (۲) ابن خردادبه، عبيدالله، المسالك و الممالك، به كوشش دخويه، ليدن، ۱۳۰۶ق. (۳) ابن خلدون، عبد الرحمن، تاریخ ابن خلدون، به كوشش خليل شحاده و سهيل زكار، بيروت، ۱۴۱۷ق/۱۹۹۶م. (۴) ابن عديم، عمر، بغيه الطلب، به كوشش سهيل زكار، دمشق، ۱۴۰۹ق/۱۹۸۸م. (۵) ابن عديم، عمر، زبده الحلب من تاريخ حلب، به كوشش سامى دهان، دمشق، ۱۳۷۰ق/۱۹۵۱م. (۶) ابن فضل‌الله عمري، احمد، التعريف بالمصطلح الشريف، به كوشش محمدحسين شمس‌الدين، بيروت، ۱۴۰۸ق/۱۹۸۸م. (۷) ابن قاضى شهبه، محمد، الكواكب الدريه، به كوشش محمود زايد، بيروت، ۱۹۷۱م. (۸) ابن قلانسى، حمزه، ذيل تاريخ دمشق، به كوشش آمدرز، بيروت، ۱۹۰۸م. (۹) ابن واصل، محمد، مفرج الكروب، به كوشش جمال‌الدين شيال، قاهره، ۱۳۷۷ق/۱۹۵۷م. (۱۰) ابوالفدا، اسماعیل بن نورالدین، تقويم البلدان، به كوشش رنو و دوسلان، پاريس، ۱۸۴۰م. (۱۱)ابن رسته، ابی علی، الاعلاق النفیسه. (۱۲) الكسان، جان، «الثروه المائيه»، الوحده، ۱۴۱۱ق/ ۱۹۹۱م، شم ۷۶. (۱۳) انطاكى، يحيى، تاريخ، به كوشش عمر عبدالسلام تدمري، طرابلس، ۱۹۹۰م. (۱۴) برغوثى، بشيرشريف، المطامع الاسرائيليه فى مياه فلسطين و الدول العربيه المجاوره، عمان، دارالجليل للنشر. (۱۵) بريك دمشقى، ميخائيل، تاريخ الشام، به كوشش احمد غسان سبانو، دمشق، ۱۴۰۲ق/۱۹۸۲م. (۱۶) بستانى، بطرس، دائره المعارف، بيروت، دارالمعرفه. (۱۷) بلاذري، احمد، فتوح البلدان، به كوشش عبدالله انيس طباع و عمر انيس طباع، بيروت، ۱۴۰۷ق/۱۹۸۷م. (۱۸) حتى، فيليپ، تاريخ سوريه و لبنان و فلسطين، ترجمه جورج حداد و عبدالكريم رافق، بيروت، دارالثقافه. (۱۹) حكيم، يوسف، سوريه و العهد العثمانى، بيروت، ۱۹۸۰م. (۲۰) حميده، عبدالرحمان، جغرافيه الوطن‌العربى، بيروت/دمشق، ۱۴۱۰ق/۱۹۹۰م. (۲۱) خمار، قسطنطين، موسوعه فلسطين الجغرافيه، بيروت، ۱۹۶۹م. (۲۲) خماش، نجده، «الاجناد و ادارتها»، المؤتمر الدولى الرابع لتاريخ بلاد الشام، عمان، ۱۹۸۹م، ج ۱. (۲۳) خماش، نجده، «الاداره و نظام الضرائب فى الشام فى عصر الراشدين»، همان، ۱۹۸۷م، ج ۲. (۲۴) دباغ، مصطفى مراد، بلادنا فلسطين، عمان/زرقا، ۱۳۹۴ق/۱۹۷۴م. (۲۵) دباغ، مصطفى مراد، القبائل العربيه وسلائلها فى بلادنا فلسطين، بيروت، ۱۹۸۶م. (۲۶) دمشقى، محمد، نخبهالدهر، بيروت، داراحياء التراث العربى. (۲۷) ذهبى، محمد، العبر في خبر من غبر، به كوشش صلاح‌الدين منجد، كويت، ۱۹۸۴م. (۲۸) زياده، نقولا، «فلسطين من الاسكندر الى الفتح العربى الاسلامى»، موسوعه خاص، ج ۲. (۲۹) زياده، نقولا، «المراكز الاداريه و العسكريه فى بلاد الشام فى العصر الاموي»، المؤتمر الدولى الرابع لتاريخ بلاد الشام، عمان، ۱۹۸۹م، ج ۱. (۳۰) سمان، نبيل، المياه و سلام الشرق الاوسط . (۳۱) سميل، ر.س.، فن‌الحرب عند الصليبيين، ترجمه محمد وليد جلاد، دمشق، ۱۹۸۵م. (۳۲) شوادران، بنجامين، خاورميانه، نفت و قدرتهاي بزرگ، ترجمه عبدالحسين شريفيان، تهران، ۱۳۵۲ش. (۳۳) عارف، عارف، النكبه، صيدا/بيروت، المكتبه العصريه. (۳۴) عهد جديد. (۳۵) قلقشندي، احمد، صبح الاعشى، به كوشش محمدحسين شمس‌الدين، قاهره، ۱۳۸۳ق/۱۹۶۳م. (۳۶) الكتاب‌السنوي للقضيه الفلسطينيه لعام ۱۹۶۷، بيروت، ۱۹۶۹م. (۳۷) گريمال، پير، فرهنگ اساطير يونان و رم، ترجمه احمد بهمنش، تهران، انتشارات دانشگاه تهران. (۳۸) مصطفى، شاكر، «فلسطين مابين العهدين الفاطمى و الايوبى»، موسوعه خاص، ج ۲. (۳۹) المعجم الجغرافى، به كوشش مصطفى طلاس، دمشق، ۱۹۹۲م. (۴۰) مقدسى، محمد، احسن التقاسيم، به كوشش دخويه، ليدن، ۱۹۰۶م. (۴۱) نحال، محمدسلامه، جغرافيه فلسطين، بيروت، دارالعلم للملايين. (۴۲) هاجسن، گ. س.، فرقه اسماعيليه، ترجمه فريدون بدره‌اي، تبريز، كتاب‌فروشى تهران. (۴۳) هشى، سليم حسن، فى الاسماعيليين و الدروز، بيروت، ۱۹۸۵م. (۴۴) هيكل، يوسف، فلسطين قبل و بعد، بيروت، ۱۹۷۱م. (۴۵) ياقوت حموی، معجم البلدان، به كوشش دخويه، ليدن، ۱۸۹۱م. (۴۶) یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، البلدان. (۴۷) EI ۱ . (۴۸) Eliss E eff، N، N = r ad-din، Damascus، ۱۹۶۷. (۴۹) Grand Larousse. (۵۰) Judaica. (۵۱) Karmon، Y، Israel a Regional Geography، London etc. (۵۲) The Middle East Intelligence Hand Book ۱۹۴۳-۱۹۴۶، Palestine and Transjordan، London، ۱۹۸۷. (۵۳) The New Encyclopedia of Archaeo- logical Excavations in the Holy Land، New York، ۱۹۹۳. (۵۴) Runciman، S، A History of the Crusades، London، ۱۹۶۵. (۵۵) Smith، GA، The Historical Geography of the Holy Land، London، ۱۹۷۴. ۴ - پانویس
۵ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «بانیاس»، شماره۴۴۳۰. |